Tản mạn về Tết Trung Thu
TẢN MẠN VỀ TẾT TRUNG THU
Tết Trung Thu là một ngày có ý nghĩa vô cùng đặc biệt với Thiếu Nhi Việt Nam. Vì vây, cứ đến rằm tháng 8 âm lịch, các em thiếu nhi háo hức đón Tết Trung Thu, một ngày lễ hội đặc biệt của các em. Đến ngày hội trăng rằm hàng năm, các em háo hức được rước đèn, được phá cỗ, được nghe lại truyền thuyết về Chị Hằng và Chú Cuội trên cung trăng.
Là lễ hội, chắc chắn sẽ có nguồn cội thế nào, để rồi hôm nay, như là cứ “đến hẹn lại lên”, các em chuẩn bị nào là đèn, nào là đầu lân, nào là tiết mục văn nghệ, để cùng vui Tết Trung Thu.
Theo tài liệu của TTXVN, tết trung thu có nguồn cội như sau:
Theo các nhà khảo cổ học thì Tết Trung Thu ở Việt Nam có từ thời xa xưa, đã được in trên mặt trống đồng Ngọc Lũ. Theo văn bia chùa Đọi năm 1121 thì từ đời nhà Lý, Tết Trung Thu đã được chính thức tổ chức ở kinh thành Thăng Long với các hội đua thuyền, múa rối nước và rước đèn. Đến đời Lê - Trịnh thì Tết Trung Thu đã được tổ chức cực kỳ xa hoa trong phủ Chúa.
Tết Trung Thu có nguồn gốc văn minh nông nghiệp của dân tộc Việt. Thời điểm này khí trời mát mẻ, mùa màng đang chờ thu hoạch, người ta mở hội cầu mùa, ca hát vui chơi.
Theo phong tục người Việt, vào dịp Tết Trung Thu, ban ngày làm cỗ gia tiên, tối đến bày cỗ thưởng nguyệt. Đầu cỗ là bánh mặt trăng, và dùng nhiều thứ bánh trái hoa quả, nhuộm đủ các màu sắc, sặc sỡ, xanh, đỏ, trắng, vàng. Con gái hàng phố thi nhau tài khéo, gọt đu đủ thành hình các bông hoa, nặn bột làm con tôm, con cá ...
Đồ trẻ con chơi trong Tết này toàn là các thứ bồi bằng giấy như là: voi, ngựa, kỳ lân, sư tử, rồng, hươu, tôm cá, bươm bướm, bọ ngựa, cành hoa, giàn mướp, đèn cù, ông nghè đất, con thiềm thừ,... những năm gần đây còn có nhiều đồ chơi bằng nhựa, bằng sắt...
Trẻ em tối đêm rằm dìu dắt nhau từng đàn từng lũ, đám thì nhảy ô, đám thì kéo co, đám thì rước đèn, rước sư tử, trống, thanh la đánh vang cả đường, tiếng reo hò, tiếng đùa rầm rĩ…
Có thể bạn và tôi, chúng ta chưa một lần tìm hiểu rõ nguồn gốc của múa sư tử và bánh trung thu, chúng mang ý nghĩa gì đúng không? Bây giờ chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu nhé:
- Múa Sư tử (múa Lân)
Người Việt tổ chức Múa Lân trong dịp Tết Trung Thu. Con Lân tượng trưng cho sự may mắn, thịnh vượng và là điềm lành cho mọi nhà.
Đoàn múa Lân thường gồm có một người đội chiếc đầu Lân bằng giấy và múa những điệu bộ của con vật này theo nhịp trống. Đầu Lân có một đuôi dài bằng vải màu do một người cầm phất phất theo nhịp múa của Lân. Ngoài ra còn có thanh la, đèn màu, cờ ngũ sắc, có người cầm côn đi hộ vệ đầu Lân... Đám múa Lân đi trước, người lớn trẻ con đi theo sau.
- Bánh Trung Thu
Bánh Trung Thu tượng trưng cho sự đoàn viên, là thứ không thể thiếu để cúng trăng và những người thân đã khuất vào mỗi mùa Trung Thu.
Ăn bánh Trung Thu cũng là nội dung quan trọng của tết Trung Thu. Thông thường bánh Trung Thu có hai loại, bánh nướng và bánh dẻo. Bánh nướng thường có vị mặn, làm bằng nhân lạp xưởng và lòng đỏ trứng gà. Còn bánh dẻo có vị ngọt làm bằng nhân đậu xanh hay đậu đỏ được nấu nhừ và đánh nhuyễn như bột.
Ban đầu, bánh Trung Thu có hình dáng tròn, tượng trưng cho sự đoàn kết và hoàn chỉnh. Dần dần, bánh được biến dạng thành hình vuông, có lẽ vì mỹ thuật và dễ xếp trong hộp vuông, vừa đủ bốn chiếc một hộp. Bên ngoài bánh, phía trên mặt vẽ một vòng tròn ngay trung tâm bằng lòng đỏ trứng gà, trông như vầng trăng chiếu sáng...
Cùng với sự thay đổi của cuộc sống, nhu cầu, thị hiếu đồ chơi dịp Trung thu của trẻ thơ cũng đã thay đổi rất nhiều. Nhưng những người từng gắn bó với những đồ chơi truyền thống vẫn luôn gìn giữ những kỷ niệm về các món quà dịp Trung thu.
Ôi! Đáng yêu biết bao cái Tết dành riêng cho tuổi thơ! Dẫu đã có tự ngàn năm nhưng ý nghĩa của nó vẫn nguyên vẹn như buổi ban đầu:
- Vào dịp Tết Trung Thu, cha mẹ bày cỗ cho các con để mừng Trung Thu, mua và làm nhiều loại lồng đèn thắp bằng nến, treo trong nhà và hoặc tổ chức cho trẻ em rước đèn. Cỗ mừng Trung Thu gồm bánh Trung Thu, kẹo, mía, bưởi và các thứ hoa quả khác. Đây là dịp để các bậc cha mẹ, ông bà tùy theo khả năng kinh tế gia đình thể hiện tình thương yêu con cháu. Đây cũng là dịp để tình yêu gia đình thêm khăng khít, gắn bó.
Cũng trong dịp này, mọi người mua bánh Trung Thu, trà, rượu để cúng tổ tiên, biếu ông bà, cha mẹ, thầy cô, bạn bè, họ hàng và các ân nhân khác. Khi cuộc sống có phần tiện nghi hơn, tết Trung Thu không chỉ dành cho tuổi thơ, mà người lớn còn “chung chia tuổi trẻ” với những mâm cỗ thật hoành tráng, bạn hữu, đồng nghiệp, thầy trò, xóm làng .v.v. tất cả quây quần cùng vui tết trung thu.
Thật vậy, Tết Trung Thu là dịp để mọi người nhớ đến nhau, yêu thương và chia sẻ cho nhau bằng những nghĩa cử thiết thực. Người chia sẻ tiền. Người chia sẻ lồng đèn hoặc bánh Trung Thu. Người chia sẻ công sức v.v… Những nghĩa cử yêu thương chia sẻ như thế đã làm ấm lòng biết bao những đứa trẻ mồ côi, nghèo khổ, sống lang thang ở đường phố hoặc những nơi vùng sâu vùng xa.
Bạn biết không? Vào những ngày kề cận Trung Thu, nhiều em nhỏ ở vùng sâu vùng xa, ở trong các buôn làng lo lắng làm sao để có được cái đèn Trung Thu, lấp ló đầu xóm, cuối phố, nhiều em nhỏ, gia đình khó khăn, không biết làm sao để có đèn Trung Thu, cũng vội vã ngược xuôi, tìm vài lon bia, nước ngọt, rồi cắt xén, rồi mài dũa, tạo ra những hình thù ngộ nghĩnh, chen vào đó một khúc nến màu, thế là có một cái đèn cùng vui với chúng bạn. Tết Trung Thu đến cũng là dịp để các em nhỏ chia sẻ với nhau trong tình bạn, tình lối xóm, tình liên đới trong giáo họ, giáo xứ.
- Ngoài ý nghĩa vui chơi cho trẻ em và người lớn, Tết Trung Thu còn là dịp để người dân ngắm trăng tiên đoán mùa màng và vận mệnh quốc gia. Nếu trăng thu màu vàng thì năm đó sẽ trúng mùa tằm tơ, nếu trăng thu màu xanh hay lục thì năm đó sẽ có thiên tai, và nếu trăng thu màu cam trong sáng thì đất nước sẽ thịnh trị. (TTXVN/Thu Thủy)
Đối với mỗi người, tuổi thơ luôn là những ký ức đẹp, nó tựa hồ như một bộ phim dài tập, mỗi kỷ niệm như một tập phim được lưu niệm trong một góc của tâm hồn. Để rồi một khoảnh khắc bất chợt, những thước phim dào dạt cảm xúc của một miền tuổi thơ chợt ùa về như mây tuôn, nước chảy.
Ấy vậy, ý nghĩa của ngày tết Trung thu đẹp như thế đấy, nhưng lắm khi người lớn, vì một chút quà Trung Thu, vì một cái lồng đèn, đã để lại những ấn tượng không tốt nơi những người được gọi là Kito hữu. Dẫu biết rằng những tổ chức, cộng đoàn, đoàn hội tôn giáo vẫn luôn nuôi ước mơ được chia sẻ, được trao ban những phần quà nhỏ, những chiếc đèn lồng nhỏ cho các bạn nhỏ không phân biệt tôn giáo, tín ngưỡng, văn hóa và ngôn ngữ, nhưng người bắc nhịp cầu lại vô tình để lại những hạt sạn xem ra nhỏ bé nhưng làm tổn thương, gây ấn tượng không hay nơi những người được gọi là “khách cho quà”.
Thôi thì Tết của thiếu nhi, hãy để cho sự hồn nhiên, sự trong trắng và tình người lên ngôi, xin đừng để toé lên những trang giấy trắng đó những giọt mực đen hay những vết bẩn, có thể vô tình. Cuộc đời con người đẹp nhất là tuổi thơ, xin để lại nơi các em những ấn tượng tốt về tình người, những hình ảnh đẹp về tình làng nghĩa xóm, những cảm giác ấm cúng về tình liên tôn giáo. Có phải đó là một nghĩa cử của việc loan báo Tin Mừng không, người viết mạo muội nghĩ thế.
Trung Thu mỗi năm qua đi, mỗi người một cảm nhận. Người cảm nhận ít, người cảm nhận nhiều hoặc có người chẳng có một cảm nhận nào cả. Phải chăng đã có người nào đó, một điều gì đó nối kết con người lại với nhau nhân dịp Tết Trung Thu? Vậy người đó là ai, điều đó là gì? Phải chăng đó chính là Chúa Giêsu, là Thầy dạy yêu thương và cũng là tâm điểm của yêu thương? Điều đó là gì nếu không phải là tình Chúa và tình người? Bởi vậy một nhạc sĩ đã sáng tác những lời nhạc đạo về Tết Trung Thu dành cho các em thiếu nhi như sau: “ Đêm trung thu năm xưa, Chúa có bánh trung thu không nè, Chúa có Tết thiếu nhi không nè, Chúa có rước đèn đi chơi đêm trăng? Trung thu con ca vang, vui phá cỗ đêm nay trăng rằm, có bánh nướng với nhân thơm ngon con mời Chúa đến mừng trung thu với con. Sáng trên bầu trời lung linh vì sao, con thầm ước ao mọi người vui Tết, không còn đói khát cùng yêu thương với nhau, vui Tết nhi đồng hòa bình reo khắp nơi.” (Bài hát Mời Chúa Vui Trung Thu).
Bạn thân mến, vui Tết Trung Thu, người ta không phân biệt giàu nghèo, tôn giáo, nghề nghiệp, tuổi tác v.v… Phải chăng tình thương đã khỏa lấp mọi khoảng cách ấy? Tôi xin mượn lời của một bài hát để kết thúc những dòng cảm nhận Tết Trung Thu như sau: “Người nhóm này, người nhóm kia; người Do thái, người Hy Lạp; người từ hướng Đông, người từ hướng Tây; người dù da trắng hay da màu. Đều có chung một Chúa là Cha, chúng ta cùng sống tình anh em. Cùng chia nhau hạnh phúc Nước Trời, trong tình yêu Chúa ta yêu mến nhau.” (Bài hát Tâm Điểm Yêu Thương). Ước gì Trung Thu hàng năm sẽ vui và ý nghĩa hơn, để mọi người cùng nhau yêu thương và chia sẻ tình Chúa và tình người giữa đời thường!
Chúc các em nhỏ có một cái Tết thật vui, thật dễ thương, thật nhiều quà và thật hạnh phúc trong vòng tay của bao người đã hy sinh cho các em.
Lm. Pet. B. Ninh
